Avrupa Birliği ve çevresindeki ülkeler, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşma konusunda zorlu bir süreçten geçiyor. Sürdürülebilir Kalkınma Çözümleri Ağı (SDSN) tarafından hazırlanan Avrupa Sürdürülebilir Kalkınma Raporu 2025 (ESDR 2025), bu sürecin mevcut durumunu ve geleceğe yönelik öncelikleri detaylı bir şekilde ele alıyor. Rapor, Avrupa’nın sürdürülebilir kalkınma hedeflerinde ilerleme kaydettiği alanları ve karşılaştığı sorunları ortaya koyarken, Türkiye’nin de bu süreçteki performansını değerlendiriyor.
Avrupa’da Sürdürülebilir Kalkınma: Yavaşlayan İlerleme ve Devam Eden Zorluklar
Avrupa, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşma yolunda önemli adımlar atmış olsa da, ilerleme hızı önceki yıllara kıyasla belirgin bir şekilde yavaşladı. 2016-2019 döneminde sürdürülebilir kalkınma göstergelerinde ilerleme sağlanırken, 2020-2023 döneminde bu hız iki katından fazla azaldı.
Raporda öne çıkan temel sorunlardan biri, çevresel sürdürülebilirlik konusunda yaşanan sıkıntılar. Özellikle iklim değişikliği, sürdürülebilir tarım ve biyolojik çeşitlilik kaybı, Avrupa için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Tarımsal üretimde karbon emisyonlarının yüksek seviyelerde olması, su kaynaklarının tükenmesi ve ormansızlaşma gibi sorunlar, sürdürülebilir bir gelecek için acil önlemler alınması gerektiğini gösteriyor.
Sosyal ve ekonomik eşitsizlikler de Avrupa genelinde derinleşmeye devam ediyor. Gelir dağılımındaki adaletsizlikler, özellikle genç işsizlik oranlarının yüksek olduğu ülkelerde daha belirgin hale geliyor. Çoğu Avrupa ülkesinde eğitim sistemleri gelişmiş olmasına rağmen, fırsat eşitliği konusunda hâlâ büyük farklar bulunuyor.
Avrupa Birliği’nin ekonomik ve ticari etkisi küresel ölçekte büyük olsa da, tüketim alışkanlıkları ve sanayi üretimi nedeniyle diğer bölgelerde çevresel ve sosyal maliyetler oluşturuyor. Bu da, AB’nin sürdürülebilir kalkınma politikalarının yalnızca kendi sınırları içinde değil, küresel ölçekte sorumluluk almasını gerektiriyor.
Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma Performansı
Rapor, Avrupa ülkelerinin sürdürülebilir kalkınma performansını karşılaştırmalı olarak ele alırken, Türkiye için de önemli değerlendirmeler sunuyor. Türkiye, 41 Avrupa ülkesi arasında 34. sırada yer alıyor ve özellikle çevresel sürdürülebilirlik, sosyal eşitsizlikler ve ekonomik dönüşüm konularında büyük zorluklarla karşı karşıya.
Türkiye’nin en büyük sürdürülebilirlik sorunlarından biri, yenilenebilir enerjiye yeterli yatırım yapamaması ve karbon emisyonlarının yüksek seviyelerde seyretmesi. Türkiye, enerji ihtiyacını büyük ölçüde fosil yakıtlar üzerinden karşılamaya devam ederken, yenilenebilir enerji kaynaklarının toplam enerji üretimindeki payı sınırlı kalıyor.
Tarım sektörü de sürdürülebilirlik açısından önemli sorunlar barındırıyor. Su kaynaklarının verimsiz kullanımı, tarımsal üretimdeki kimyasal gübre ve pestisit tüketiminin yüksek olması gibi faktörler, Türkiye’nin sürdürülebilir gıda sistemleri geliştirmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
Ekonomik eşitsizlikler ve iş gücü piyasasındaki dengesizlikler, Türkiye’nin SDG 8 (İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme) ve SDG 10 (Eşitsizliklerin Azaltılması) hedeflerinde ilerlemesini zorlaştırıyor. Türkiye’de kadınların iş gücüne katılım oranı düşük kalmaya devam ederken, eğitimde fırsat eşitsizlikleri de sosyal hareketliliği sınırlandırıyor.
Avrupa ve Türkiye İçin Gelecek Yol Haritası
Rapor, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmak için Avrupa ve Türkiye’nin atması gereken adımları da vurguluyor.
- Yenilenebilir enerji ve yeşil sanayiye daha fazla yatırım yapılmalı: Avrupa, fosil yakıtlardan tamamen uzaklaşmayı hedefleyen politikaları hızlandırmalı, Türkiye ise yenilenebilir enerji kapasitesini artırmalı.
- Sosyal eşitsizliklerle mücadele edilerek fırsat eşitliği sağlanmalı: Eğitimde, iş gücü piyasasında ve gelir dağılımında adaletin sağlanması için kapsamlı reformlar hayata geçirilmeli.
- Tarımsal üretimde sürdürülebilirlik artırılmalı: Hem Avrupa hem de Türkiye, tarımsal verimliliği artırırken çevresel etkileri azaltacak uygulamalara yönelmeli.
- Dijitalleşme ve inovasyon yatırımları artırılmalı: Dijital becerilere erişim ve teknoloji yatırımları, sürdürülebilir kalkınmayı hızlandıran önemli unsurlar arasında yer alıyor.
Avrupa, 2030 sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşma sürecinde kritik bir noktada bulunuyor. Türkiye’nin de bu süreçte geri kalmaması için çevresel, ekonomik ve sosyal politikalarını daha kapsayıcı ve sürdürülebilir bir yaklaşımla ele alması gerekiyor.
Önümüzdeki yıllarda sürdürülebilir kalkınma politikaları, yalnızca ekonomik büyümeyi değil, aynı zamanda toplumsal refahı ve çevresel dengeyi sağlamayı hedeflemeli. Aksi takdirde, hem Avrupa hem de Türkiye, iklim değişikliği, ekonomik krizler ve sosyal eşitsizlikler gibi küresel sorunlarla daha büyük ölçekte karşı karşıya kalacak.
