Fatura hesaplama herkes için karmaşık gibi görünen ama aslında kolay bir süreç. 01/04/2018 tarihinde yüksek tüketimli elektrik kesintilerinin ömürlerine giren SKTT (Son Kaynak Tedarik Tarifesi) elektrik maliyetlerine yeni bir bakış açısı kaydetti.
İlk olarak 50 milyon kWh olarak açıklanan tüketim limiti 2019 başında 10 milyon kWh, 2020 başında 7 milyon kWh, 2022 başında 3 milyon kWh ve 01.07.2022 itibari ile 1 milyon kWh olarak güncellenmiştir. İlerleyen süreçte limitin düşmeye devam etmesi ve serbest piyasa koşullarında belki de sıfırlanacağı öngörülmektedir.
SKTT ile elektrik faturası hesaplama, EPDK (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) tarafından genel ulusal birim fiyatlarından bağımsız olarak kullanılan fiyat – kullanımın ilişkisine göre gerçekleştirilmektedir. Ulusal tarifeye tabi abonelikler gerek EPDK’nın ortalama gerek farklı sitelerden ücrete göre faturasını dilediği zaman elektrik faturası sorgulaması yapabilirken, SKTT abonelikleri maalesef ya elle kayıt-hesap yapabilir durumda ya da ücretlerin hizmet sağlaması hız-kalitesine göre beklemek durumundadır. Apollo bu konuda SKTT yükünün hafifletilmesinde, fatura tutarlarını istenen her bir müşteriye sunabilmektedir.
SKTT = (PTF + YEKDEM) x KBK
*PTF (Piyasa Takas Fiyatı): EPİAŞ (Enerji Piyasası İşletmeleri A.Ş.) Gün Öncesi Piyasasında arz-talep eğrisinin kesişmesi ile saatlik bazda oluşan elektrik enerjisi birim fiyatıdır.
*YEKDEM (Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması): Yenilenebilir enerji kaynakları ile üretim yapan ve teşvik edilen santrallere ödenen teşvik bedelinin piyasada oluşturduğu birim maliyettir.
*KBK: Kurulca Belirlenen Katsayı
01/04/2018 itibariyle SKTT limit ve KBK gelişimleri özeti tablodaki gibidir;
| Tüketim Limit (kWh) | KBK | Not | |
| 01.04.2018 | 50 milyon kWh | 1,1280 | *Tüm Aboneler |
| 01.01.2019 | 10 milyon kWh | 1,0938 | *Mesken abonelikleri hariç |
| 01.01.2020 | 7 milyon kWh | 1,0938 | *Mesken abonelikleri 50 milyon kWh |
| 01.01.2021 | 7 milyon kWh | 1,0938 | *Mesken abonelikleri 50 milyon kWh |
| 01.01.2022 | 3 milyon kWh | 1,0938 | *Mesken 50 milyon kWh, Tarımsal Sulama abonelikleri 7 milyon kWh |
| 01.07.2022 | 1 milyon kWh | 1,0938 | *Mesken 50 milyon kWh, Tarımsal Sulama abonelikleri 7 milyon kWh |
| 01.08.2022 | 1 milyon kWh | 1,0938 | *Mesken ve Tarımsal Sulama abonelikleri 100 milyon kWh |
| 01.01.2023 | 1 milyon kWh | 1,0938 | *Mesken ve Tarımsal Sulama abonelikleri 100 milyon kWh |
SKTT tüketim limitini aşan tüketiciler limite ulaştıkları dönemden sonra 3. takvim ayında bu uygulamaya tabi olmaktadır. Bu tarihten itibaren görevli tedarik şirketinden elektrik almaya devam edecek olan tüketiciler için formülde geçen PTF Türkiye ağırlıklı ortalaması olarak hesaplanmaktadır.
Bir tüketici profili baz yük de olsa Türkiye ağırlıklı ortalamasına fatura hesabı yapıldığında sadece bu konudan kaynaklı bile ilave maliyete maruz kalmaktadır.
| Dönem | PTF (TL/MWh) (Aritmetik Ort.) | PTF (TL/MWh) (TR Ağırlıklı Ort.) | Fark (%) |
| 2023 / 01 | 3.431,49 | 3.484,82 | 1,55% |
| 2023 / 02 | 2.802,71 | 2.870,10 | 2,40% |
| 2023 / 03 | 2.126,22 | 2.156,41 | 1,42% |
| ORT. | 2.786,81 | 2.837,11 | 1,79% |
Formülde belirtildiği üzere Türkiye ağırlıklı PTF ortalamasının üzerine YEKDEM birim maliyeti de eklenerek %9,38 kâr marjı ile aktif enerji birim fiyatına ulaşılmaktadır.
Burada ilgili fatura dönemi YEKDEM birim maliyeti, bir sonraki ayın 15’inde kesin uzlaştırma sonucu netleştiğinden; fatura oluşturulma tarihinin ayın 15’inden önce olduğunda EPDK tarafından açıklanan tahmini birim bedelle faturalar oluşturulmaktadır. Bu da her ay devam edecek olan mahsuplaşma konusunu gündeme getirmekte olup fatura hesabını karmaşık bir hale sokmaktadır.
Fatura hesaplarında PTF
Şubat 2022 dönemi itibariyle faturalarda YEKDEM birim bedeli 0 TL olarak açıklandığı için fatura hesaplarında sadece PTF kullanılmaktadır.
Ancak tedarikçilerin fatura hesaplaması yönetmelikte geçen formülle yapılsa da PTF tüketicinin AOPTF’si (ağırlıklı ortalama PTF) olarak hesaplanmaktadır.
Uygulama başladığından itibaren yüksek tüketici sınıfında yer alan SKTT abonelikleri istisnalar haricinde tüketimini özel tedarikçilerden sağlamaktadır. Aynı zamanda limit aşmadığı halde bu formülasyonla elektrik tedarik eden tüketiciler her geçen dönem artış göstermektedir.
Tüketicinin AOPTF’si ay içerisinde her saat tükettiği elektriğin her saat oluşan fiyat ile çarpılması ve bu toplam tutarın aylık toplam çekişe bölünmesiyle bulunmaktadır.
Aşağıda örnek olarak 2 saat üzerinden yapılan hesap incelenebilir;
| PTF (TL/MWh) | Tüketim (MWh) | Tutar (TL) | |
| 08.03.2023 00:00 – 01:00 | 2.250,00 | 4,80 | 10.800,00 |
| 08.03.2023 01:00 – 02:00 | 1.650,00 | 6,90 | 11.385,00 |
| TOPLAM/ORT | 1.896,15 | 11,70 | 22.185,00 |
Normalde 2 saat için açıklanan fiyatların ortalaması 1.950 TL/MWh. Ama tüketicinin AOPTF’si 1.896,15 TL/MWh olarak hesaplanmıştır.
Bu hesap ilgili dönemdeki “gün x saat” sayısı kadar (31 çeken aylarda 744 vs.) tekrarlanarak fatura hesabında kullanılacak AOPTF bulunmaktadır.
Örnekten devam etmek gerekirse Mart 2023 dönemi PTF ortalaması 2.126,22 TL/MWh açıklanmıştır. Örnekteki gibi PTF düşük çıkan saatlerde yüksek çekiş yapan tüketicilerin AOPTF’si düşük çıkmaktadır. Detaylandırmak gerekirse;
En klasik tabirle PİK saatlerde (08:00 – 20:00) çalışan bir tüketicinin AOPTF’si 2.250 TL/MWh civarında oluşacaktır. Ama Off-PİK saatlerde (20:00 – 08:00) çekiş yapan bir tüketicinin 1.950 TL/MWh civarında oluşmaktadır.
Bu durum dikkatli takip edildiğinde gece saatlerinde, Pazar günleri, resmi tatillerde fiyatın düşük çıkacağı görülebilir. Bu nedenle eğer maliyet düşürülmek isteniyorsa öncelikle bu saatlerde çalışma planlaması yapılmalıdır.
KBK’yı düşük teklif eden tedarikçi
Elektrik maliyetinin düşürülmesi için diğer ve genel yöntem ise KBK’yı düşük teklif eden tedarikçi bulmaktır!
Tüketici açısından fatura hesabı kontrolü yaparken tüketim değerlerinin saatlik gerçek çekişler olmasına dikkat etmektir. Bazı durumlarda tüketicinin saatlik çekişleri olur. Buna rağmen tedarikçiler Gündüz-Puant-Gece tüketimlerini profil katsayıları kullanarak saatlik veriye çevirir. Bu nedenle AOPTF’yi olması gerekenden yüksek hesaplayabilmektedirler.
Bir sonrakine güne ait elektrik fiyatları EPİAŞ tarafından saat 14:00’da açıklanmaktadır. Açıklanan fiyatlara istinaden bir sonraki günün çalışma planı yeniden kurgulanabilir. Böylece düşük fiyatlı saatlerde çalışmak üzerine dizayn edilerek maliyet azaltılabilmektedir. Apollo Optiwise sayesinde hem iş yükü azaltılır hem de daha optimum bir çalışma planı yapılır. Böylece elektrik maliyeti belki de binlerce lira düşürülebilir. Tüketim planlaması sayesinde maliyetlerini düşüren işletmelerin deneyimlerini incelemek için tıklayın.
Elektrik faturaları belirli bölümlerden oluşmaktadır. Bu bölümler; Aktif Enerji, Dağıtım Sistemi Kullanım Giderleri ve Vergi-Fonlar olarak 3‘e ayrılır.
Aktif Enerji Bedeli Nasıl Hesaplanır?
SKTT kapsamında elektrik tedarik eden bir tüketiciyi ele alalım. Saatlik tüketim değerleri ile ilgili saatlerde açıklanan PTF ile çarpılarak tüketim noktasının AOPTF’si hesaplanmaktadır. Bu fiyatın üzerine fatura uzlaştırma sonrası kesiliyorsa gerçekleşen bedel eklenmektedir. Ancak uzlaştırma öncesi kesilecekse EPDK veya tedarikçi tahmini YEKDEM birim bedeli eklenmektedir. Sonrasında tedarikçi ile yapılan elektrik sözleşmesinde geçen KBK uygulanır. Böylece Aktif Enerji Birim Bedeli hesaplanır. Sonuçta ay toplamı gerçekleşen tüketim toplam değeri ile çarpılarak Aktif Enerji Bedeli bulunmaktadır.
Daha önce de belirtildiği üzere saatlik tüketimlerin doğru şekilde işleme alınması çok önemlidir. Çünkü gerçek maliyeti ve aktif enerji tutarını hesaplamak içindir. Fatura uzlaştırma sonrası kesiliyorsa YEKDEM birim bedeli ile ilgili sorun yaşanması pek olası değildir. Fakat uzlaştırma öncesi tahmini YEKDEM birim bedelle fatura oluşturuluyorsa YEKDEM mahsubu da dikkatle takip edilmelidir.
Örneğin, YEKDEM açıklanan bir ayın faturasında tahmini birim maliyetin 50 TL/MWh, tüketimin de 100 MWh olması durumuna bakalım. Bu durumda 5.000 TL YEKDEM maliyeti aktif enerji tutarına dahil edilecektir. Bir sonraki ay mahsup yapılır. Mahsup yapılırken uzlaştırma sonrası YEKDEM gerçek maliyetinin 40 TL/MWh olarak açıklandığını varsayalım. O halde, 10 TL/MWh x 100 MWh = 1.000 TL faturadan tüketici lehine mahsup edilmelidir. Tam tersi olasılıkta 60 TL/MWh olarak açıklanırsa tedarikçi lehine 1.000 TL mahsup hesaplanır.
Birim bedelin sonraki ayları uzlaştırılması
YEKDEM mahsubu konusunda piyasada az bilinen ve uygulanan bir operasyon daha mevcuttur. Kısaca özetlemek gerekirse 6 ay önce kesilen bir faturada dikkate alınan YEKDEM birim bedeli sonraki ayların uzlaştırmalarıyla birlikte değişebilmektedir.
| Uzlaştırma Dönemi | Uzlaştırma Versiyon | Birim Maliyeti (TL) | Tüketim (MWh) | Mahsup Tutar (TL) | |
| Tem – 2021 | Tem – 2021 | 93,865 | 1.200,00 | 7.362,00 | *tahmini YEKDEM 100 TL/MWh |
| Tem – 2021 | Ağu – 2021 | 94,01 | 1.200,00 | ||
| Tem – 2021 | Eyl – 2021 | 94,033 | 1.200,00 | ||
| Tem – 2021 | Eki – 2021 | 94,026 | 1.200,00 | ||
| Tem – 2021 | Kas – 2021 | 94,021 | 1.200,00 | ||
| Tem – 2021 | Ara – 2021 | 94,013 | 1.200,00 | ||
| Tem – 2021 | Oca – 2022 | 94,01 | 1.200,00 | ||
| Tem – 2021 | Şub – 2022 | 94,001 | 1.200,00 | ||
| Tem – 2021 | Mar – 2022 | 94,01 | 1.200,00 | ||
| Tem – 2021 | Nis – 2022 | 94,009 | 1.200,00 | ||
| Tem – 2021 | May – 2022 | 94,013 | 1.200,00 | ||
| Tem – 2021 | Haz – 2022 | 94,521 | 1.200,00 | 787,20 |
Tablodaki örnekte Temmuz 2021 faturası kesilirken tahmini YEKDEM mahsubunun Ağustos döneminde yapıldığı varsayılmaktadır. Fakat Temmuz 2021 YEKDEM birim bedeli Haziran 2022 uzlaştırmasında neredeyse %1 civarında artmıştır. Bu değişimin de mahsubunun tüketici lehine yapılması gerekmektedir.
Dağıtım Sistemi Kullanım Bedelleri
Fatura hesabında aktif enerji bedeli hesaplandıktan sonra dağıtım sistemi kullanıma ilişkin bedeller hesaplamaktadır. Bu bedeller özetle;
- Dağıtım bedeli (dağıtım bölgesi tüketicisi ise, iletimden bağlı ise iletim bedeli faturası TEİAŞ tarafından tüketiciye doğrudan fatura edilir),
- Çift terimli tarifede ise güç bedeli,
- Çift terimli tarifede aşım oluştuysa güç aşım bedeli,
- Reaktif Enerji tarifesine tabi kullanıcılar için reaktif-kapasitif enerji limitlerini aşımda uygulanan reaktif ceza tutarıdır.
Dağıtım Bedeli:
Dağıtım sistemine bağlı kullanıcılara uygulanacak dağıtım bedeli EPDK tarafından açıklanır. Bedel, açıklanan ulusal tarifede ilgili tarife grubu birim fiyatı ile gerçekleşen tüketimin çarpımı ile bulunur. Eğer iletim sistemine bağlı ise TEİAŞ bölgeleri için belirlenen tarifeye tabidir.
Güç Bedeli/Güç Aşım Bedeli:
Çift terimli tarifedeki kullanıcılar için güç bedeli, sözleşme gücü ve ulusal tarifedeki birim fiyatın çarpılmasıyla bulunur. Çift terimli tarife için dağıtım bedeli tek terimli tarifeye göre düşük tutulmaktadır. Dolayısıyla çift terimli tarifeye geçiş için tüketim profilinin detaylı incelenmesi gerekir. Ayrıca gerekliyse sözleşme gücü revizyonu ile avantajlı olması durumunda çift terimli tarifeye geçiş değerlendirilebilir. Bu konuda daha avantajlı tarife olup olmadığını size gösteren Apollo portalından destek alabilirsiniz. Bir takvim yılında 3 kez tarife değişikliği hakkı vardır. Bunun için otomatik takibi tüketici avantajı açısından süreklilik sağlayabilir. Tüketici ay içerisinde sözleşme gücünü aşan tüketimleriyle ilgili ulusal tarifede belirlenen koşullarla güç aşım bedeli cezasına maruz kalmaktadır. Bu sebeple çift terim tarifede tüketim değerlerinin anlık izlenmesi bu cezadan kaçış için önemlidir.
Reaktif Ceza:
Tüketiciler çektikleri aktif enerji miktarının tarife ile belirlenmiş limitlerin üzerinde endüktif reaktif enerji tüketmeleri veya kapasitif reaktif enerji vermeleri halinde, reaktif enerji tüketim bedeli ödemekle yükümlüdür. Bu nedenle kompanzasyon panosunun sürekli takip edilerek reaktif enerjinin bu limitleri aşmadığından emin olunmalıdır. Bu takibi anlık yapan Apollo sayesinde hiçbir şekilde reaktif cezaya ihtimaliniz bulunmamaktadır.
Vergi-Fonlar:
Faturanın son bölümü vergilerden oluşmaktadır. Önceki dönemlerde alınan TRT ve Enerji artık faturalara yansımamaktadır. Elektrik ve Havagazı Vergisi (Belediye Tüketim Vergisi) aktif enerji üzerinden hesaplanır. Sanayi abonelikleri için %1, diğer abone grupları için %5 olarak hesaplanmaktadır. Eğer abonelik belediye sınırları ve mücavir alanların dışındaysa bu vergiye tabi değildir.
Yukarıda belirtilen tüm tutarların üzerine %18 KDV eklenerek fatura için ödeme tutarı ortaya çıkmaktadır. Özetle yukarıdaki kalemlerin hesaplamasıyla tablodaki gibi hesap yapılmaktadır.
Apollo ile fatura hesaplamak çok kolay!
Türkiye’nin ilk ve tek yapay zeka destekli dijital enerji platformu Apollo IoT, tüm bu hesaplamaları sizin için yapar. Size ise sadece faturalarınızı sisteme yükleyerek olası hatalı kesilmeleri tespit etmek kalır! Bu nedenle gecikmeden Apollo ile tanışın. Hem fatura hatalarının önüne geçin, hem reaktif cezadan kurtulun. Ayrıca maliyet avantajı elde edin. Çünkü Apollo, sizin enerjinizi fatura hesaplama için harcamanızın önüne geçerek sürdürülebilirliğe katkı sağlıyor.
Reaktif cezadan kaçınmak, faturalarınızı ve enerjinizi doğru yönetmek ve enerji takip sistemlerinden en verimli faydayı sağlamak ve en verimli elektrik tarifesini seçmek için şimdi hemen 10 günlük ücretsiz Apollo demo talep edin!
Benzer İçerikler:
